Pomnikowe drzewa i nie tylko

30 marca 2015

Gmina Jedlicze nie posiada obszarów podległych szczególnej ochronie przyrodniczej w formie parków narodowych, parków krajobrazowych czy rezerwatów przyrody. Nie znaczy to jednak, że nie można tu znaleźć wyjątkowych pod względem przyrodniczym miejsc i obiektów, oraz urokliwych krajobrazowo zakątków. Na kształt naszego krajobrazu w dużym stopniu mają wpływ drzewa. Okazałe i dzięki temu chyba najłatwiejsze do odszukania przez miłośnika atrakcji przyrodniczych, są rosnące dość licznie na naszym terenie stare, niekiedy nawet kilkuset letnie drzewa. Te najbardziej wartościowe przyrodniczo i kulturowo zostały docenione przez władze i mieszkańców gminy przez nadanie im statusu pomnika przyrody.
Na Winnicy

17 monumentalnych dębów i dwie lipy w wieku około 100 lat, pomnikami przyrody ustanowione uchwało Rady Miasta Jedlicze w 2001r.
Te potężne dęby rosną po obu stronach drogi biegnącej z Męcinki do Moderówki przez przysiółek Winnice, tworząc niedługą ale wyjątkowej urody aleję. Każdy przechodzień patrząc na te pomnikowe drzewa, mimo iż niektóre nadgryzione zębem czasu, chyba lepiej zrozumie naszych przodków, którzy zwali dąb „królem drzew”, jako najbardziej żywotny i imponujący rozmiarami.
W Jaszczwi
5 lip drobnolistnych i dąb szypułkowy rośnie w Jaszczowi, w sąsiedztwie Domu Ludowego.
Lipa, od wieków otaczane kultem, dzięki dobroczynnemu oddziaływaniu na człowieka jest wykorzystywana w medycynie ludowej, także jako drzewo miododajne, niemal symbol polskości ( sławiona przez Jana z Czarnolasu). Dzięki tym zaletom była często sadzona w ogrodach i sadach przydworskich. Wydaje się, że modzie tej uległa także rodzina Stojowskich – właścicieli Jaszczwi i wielu okolicznych wsi. Owe pięć lip, których wiek szacuje się na około 150 lat jest pozostałością po ich parku. Status pomnika przyrody uzyskały w 2003 roku.
W jedlickim parku
• 8 dębów szypułkowych, mających około 350-500 lat i około 400-stu letnia lipa drobnolistna w miejskim parku przy Liceum Ogólnokształcącym w Jedliczu. Zarówno park jak i pałacyk jest schedą po niezwykle dla Jedlicza zasłużonej rodzinie Tekli i Waleriana Stawiarskich. Stare drzewa jedlickiego parku są najstarszymi pomnikami przyrody w naszej gminie, najwcześniej zostały formalnie za takie uznane bo od 1979 i 1980 r.
Oprócz tych prawnie uznanych za cenne przyrodniczo i kulturowo drzewa są i takie, które nie mają statusu pomnika przyrody, niemniej z racji swego wieku i urody zasługują na uwagę i szczególną ochronę. Wiekowe okazy starych drzew przetrwały najczęściej w przydworskich parkach dawnych właścicieli okolicznych wsi i miejscowości.
Przy dworze Stojowskich

W Jaszczwi na placu między sklepem i szkołą podstawową rośnie samotnie piękne, strzeliste drzewo. Jest to tulipanowiec amerykański, drzewo będące także (oprócz  wspomnianych wcześniej) żywą pozostałością po parku przy dworze (obecnie Dom Ludowy i Biblioteka) dawnych właścicieli Jaszczwi Stojowskich.

Przy dworze Bobrowskich

W innym zakątku naszej gminy przy Domu Dziecka w Długiem wśród innych, młodszych drzew wciąż rosną dorodne okazy starych , z dawnego parku rodziny Bobrowskich – właścicieli wsi. Są to dęby, lipy, grab, topola, kasztanowiec.

W Chlebnej

Z kolei w Chlebnej, powyżej nie istniejącego już dworu Stojowskich (później Stawiarskich), obok wciąż jeszcze użytkowanych domów tzw. czworaków, na miejscu dawnego parku wśród nieuporządkowanych zarośli uwagę przykuwa kilka pomnikowych dębów, także stara osika, jesion i może są jeszcze inne, pamiętające czasy gdy Walerian i Zofia Stawiarska zapraszali tutaj na podwieczorki niektórych swoich gości.

W Żarnowcu

Niezwykłym bogactwem starego drzewostanu może zachwycić park przy Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu. (www.muzeumzarnowiec.pl) Obok zabytkowego dworku poetki rosną, niektóre od 200 lat , okazałe topole białe, dąb szypułkowy, lipy drobnolistne, graby, kasztanowic, jesion i inne, już nie rdzennie polskie, niemniej także pięknie się tu rozwijające – platan klonolistny, korkowiec amurski, tulipanowiec amerykański. Naturalnym dopełnieniem całości są różnogatunkowe krzewy (metasekwoje, kłokoczka, dereń jadalny) i duże połacie zadbanego trawnika. Wszystkie to można podziwiać spacerując, wytyczoną w parku 40-stanowiskową ścieżką przyrodniczą.

W Potoku

Warto także wspomnieć o Potoku, a właściwie o dendroflorze parku przy Środowiskowym Domu Samopomocy, mającym siedzibę w dworze przedwojennych właścicieli wsi Stojowskich, później Łozińskich. Przeważają tu krajowe drzewa liściaste: lipa, klon, brzoza, dąb, topola, ale można też spotkać obce, jak : grójecznik japoński, brzoza papierowa, topole koreańskie.

Podobno drzewa wywierają dobroczynny wpływ na człowieka, emitują energię która uspokaja, polepsza samopoczucie, a nawet zwiększa odporność. Warto więc pospacerować, czy pojeździć po okolicy i odnaleźć te, a może inne piękne drzewa, aby się o tym przekonać, a przynajmniej choćby po to, aby nacieszyć oko ich urodą.

Prosimy napisać do nas (Koła Turystycznego Cyby) o każdym odkrytym bogactwie przyrody. Uzupełnimy nasz opis.